In een recent artikel maakt De Nederlandsche Bank korte metten met het idee dat Nederland achterloopt in arbeidsproductiviteit. Maar wat mij betreft is hard werken onvoldoende: het gaat om slim werken.
Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) groeit de arbeidsproductiviteit in Nederland sinds 2010 met minder dan 1% per jaar. In 2023 daalde deze zelfs met 1,3%, de grootste daling sinds de financiële crisis van 2009. Een oorzaak is de verschuiving van werkgelegenheid naar laag-productieve sectoren zoals de horeca en zorg. Maar bijvoorbeeld ook het stopzetten van de gaswinning is in de statistiek medeverantwoordelijk voor de daling. Deze factor is natuurlijk volstrekt niet relevant voor de managers die verantwoordelijk zijn voor de output van hun onderneming. In de reële economie doen we het qua arbeidsproductiviteit nog gewoon goed. Zeker in internationale vergelijkingen. Maar door vergrijzing en de krappe arbeidsmarkt staat productiviteitsgroei wel degelijk hoog op de agenda van bedrijven en politiek.
Veel productiebedrijven hebben al een grote slag geslagen door handenarbeid te vervangen te mechaniseren, te robotiseren en te automatiseren. Dienstverleners doen nu hetzelfde met AI. Wereldwijd zie ik bij onze gebruikers de meerwaarde hiervan. Maar er is méér nodig én mogelijk. Want veel inspanningen blijven gericht op het primaire (productie)proces en de eigen organisatie. Breid dit uit naar alle bedrijfsprocessen en de gehele keten. De sleutelbegrippen hiervoor zijn planning en educatie
Het begint met planning
Door eerder en betere data te delen tussen ketenpartners en interne afdelingen, kunnen menselijke capaciteiten optimaler worden ingezet. Eenvoudig te implementeren S&OP-systemen en intelligentie logistieke software completeren de automatisering en mechanisering van de fysieke productieprocessen creëren échte proces- en ketenintegratie. Geen tijdverspilling meer, geen vragen die beantwoord moeten worden voordat een medewerker aan de slag kan, geen begripsverwarring tussen ketenpartners die tot vertraging of verstoring kan leiden.
Het komt rond met de menselijke maat
Alle ICT en kunstmatige intelligentie blijven op halve kracht draaien als de menselijke maat wordt vergeten. Medewerkers op alle niveaus moeten worden betrokken bij de implementatie en daarna zijn hun ervaringen en verbeteringsvoorstellen cruciaal voor het optimaliseren van oplossingen (en de investeringen die daarvoor zijn gedaan). Vroegtijdig betrekken van de HR-functie, ruim geld en tijd investeren in opleiding en training en voortdurende aandacht voor evaluatie betalen zichzelf absoluut terug. Dat vind ik niet alleen, maar bij voorbeeld ook TNO.
Ik ben blij dat De Nederlandsche Bank weerwoord geeft aan het doemdenken over de Nederlandse arbeidsproductiviteit. En ik ben trots op de innovatieve kracht van veel ondernemingen en de bescheiden rol die wij voor hen kunnen spelen. Maar ik betreur elk uur potentiële productieverbetering die niét wordt gerealiseerd. Want slim werken is mijns inziens de werkelijke concurrentiekracht van een hoogopgeleid en op logistiek georiënteerd land als Nederland. Er kan nog zoveel méér. Begin daar vandaag mee.
